الف – پروانه اشتغال به كار مهندسي
ماده 4- دارندگان مدرك تحصيلي كارشناس و بالاتر در هريك از رشته‌هاي اصلي يا رشته‌هاي مرتبط مي‌توانند از طريق تقاضاي صدورپروانه اشتغال به كار مهندسي با توجه به مدارك تحصيلي و سوابق كار و تجربه در يك يا چند زمينه خدمات مهندسي از قبيل طراحي، محاسبه، نظارت، اجرا، بهره‌برداري، نگهداري، كنترل و بازرسي امور آزمايشگاهي، مديريت ساخت و توليد، نصب، آموزش و تحقيق درخواست تشخيص صلاحيت نمايند.‏
ماده 5 – براي صدور پروانه اشتغال علاوه بر دارا بودن مدرك تحصيلي، گواهي اشتغال به كارآموزي و گواهي قبولي در آزمون‌هاي مربوط و سابقه كار حرفه‌اي در رشته‌هاي تخصصي و فني مربوط، بعد از تاريخ اخذ مدرك به شرح زير ضروري است:‏
الف – دارندگان مدرك علمي دكتري با حداقل (1) سال كارآموزي يا سابقه كار.‏
ب – دارندگان مدرك كارشناسي ارشد با حداقل (2) سال كارآموزي يا سابقه كار.‏
پ – دارندگان مدرك كارشناسي با حداقل (3) سال كارآموزي يا سابقه كار.‏
ماده 6 – گواهي اشتغال به كار و تجربه عملي و سابقه كار متقاضي در صورتي معتبر شناخته خواهد شد كه توسط واحدهاي فني وزارتخانه‌ها، سازمان‌هاي دولتي يا وابسته به دولت، شهرداري‌ها، شخصيت‌هاي حقوقي شاغل در رشته‌هاي موضوع قانون، شركت‌هاي ساختماني يا مهندسان مشاور كه داراي پروانه اشتغال به كار مهندسي شخص حقوقي مي‌باشند و يا توسط دو نفر از مهندسان با بيش از ده سال سابقه كار و داراي پروانه اشتغال به كار مهندسي و يا توسط نظام مهندسي استان تأييد و صادر شده باشد. در گواهي اشتغال مذكور موارد زير بايد درج شود:‏
الف – نام، محل و مشخصات پروژه‌اي كه متقاضي در آن اشتغال داشته است.‏
ب – مدت اشتغال متقاضي با ذكر تاريخ شروع و خاتمه كار.‏
پ – نام و مشخصات تحصيلي متقاضي.‏
ت – نام، مشخصات، سمت و شماره پروانه اشتغال شخص حقيقي يا حقوقي صادر‌كننده گواهي.‏
ماده 7- متقاضي پروانه اشتغال بايد تقاضاي كتبي خود را طبق فرم مخصوصي كه توسط وزارت مسكن و شهرسازي تهيه شده و حاوي نكات ضروري كه متقاضي بايد تعهد و رعايت نمايد نيز مي‌باشد، تكميل نموده همراه با مدارك زير تسليم نمايد:‏
الف – فتوكپي مصدق مدرك تحصيلي كه ارزش دانشگاهي و رشته و درجه علمي آن صريحاً توسط وزارت فرهنگ و آموزش عالي مورد تصويب و تأييد قرار گرفته باشد، به كيفيتي كه اطمينان به صحت آن براي مرجع صادركننده پروانه اشتغال محرز شود.‏
ب – گواهي اشتغال به كار به ترتيبي كه در ماده (6) اين آئين‌نامه مقرر شده است.‏
پ – گواهي قبولي در آزمون.‏
ت – فتوكپي كارت كد اقتصادي متقاضي.‏
ث – فيش بانكي مربوط به پرداخت عوارض صدور پروانه اشتغال.‏
ج – مدارك عضويت نظام مهندسي استان مربوط.‏
چ – مدارك هويت به ترتيبي كه در فرم تقاضاي پروانه اشتغال تعيين و مقرر شده است.‏
ح – ساير مداركي كه ارائه آنها به موجب مقررات اين آئين‌نامه و يا قوانين حاكم بر صدور اين‌گونه مدارك الزامي باشد.‏
ماده 8- وزارت مسكن و شهرسازي پس از بررسي تقاضاي پروانه اشتغال و مدارك ضميمه آن در صورت كامل بودن، حداكثر ظرف يك ماه از تاریخ وصول، پروانه اشتغال مورد درخواست را صادر خواهد نمود و در صورت كافي نبودن مدارك، مراتب را ظرف ‏(15) روز با ذكر نواقص به طور كتبي به متقاضي اعلام خواهد نمود.‏
تبصره – وزارت مسكن و شهرسازي در استان‌هايي كه شرايط را مقتضي تشخيص دهد، وصول تقاضاي پروانه اشتغال و مدارك مربوط را به عهده نظام مهندسي استان محول خواهد كرد. نظام مهندسي استان در اين حالت پس از بررسي و تأييد و تنظيم پرونده، آن را براي صدور پروانه اشتغال به وزارت مسكن و شهرسازي ارسال خواهد كرد.‏
ماده 9- اشخاص حقيقي داراي پروانه اشتغال به كار مهندسي در رشته و تخصصي كه تشخيص صلاحيت شده‌اند به طور فردي يا به طور مشترك با مسووليت مشترك مي‌توانند اقدام به تأسيس دفترمهندسي بنمايند. دفاتر مهندسي قائم به شخص يا اشخاص حقيقي داراي پروانه اشتغال مي‌باشد و امتياز آن قابل واگذاري نيست.‏ اشخاص مذكور موظف به نگهداري دفاتر قانوني براساس ماده (96) قانون ماليات‌هاي مستقيم مي باشند.‏
دفاتر مهندسي مذكور مي‌توانند با توجه به حدود صلاحيت افراد دارنده پروانه اشتغال كه عضو دفتر مي‌باشند از وزارت مسكن و شهرسازي درخواست صلاحيت بنمايند.‏
ماده 10- اشخاص حقوقي با دارا بودن شرايط و ارائه مدارك به شرح زير مي‌توانند در يك يا چند رشته، مشروط بر اين كه حداقل دو نفر از مديران آن داراي پروانه اشتغال به كار مهندسي يا كارداني باشند تقاضاي صدور پروانه اشتغال شخص حقوقي بنمايند.‏
الف – فتوكپي پروانه اشتغال به كار مهندسي يا كارداني اشخاص حقيقي فوق‌الذكر.‏
ب – يك نسخه فتوكپي اساس‌نامه و روزنامه رسمي حاوي آگهي تأسيس و آخرين تغييرات و يك نسخه از صورتجلسه مجمع عمومي و مدارك مربوط به ثبت آن در مورد انتخاب مدير يا مديران و كساني كه داراي حق امضاء مي‌باشند.‏
پ – مدارك مربوط به احراز صلاحيت از سازمان برنامه و بودجه و ساير مراجع ذيربط در صورت وجود.‏
ت – فتوكپي كارت كد اقتصادي متقاضي.‏
ث – فيش بانكي مربوط به پرداخت عوارض صدور پروانه اشتغال.‏
ج – ارائه مدارك عضويت در نظام مهندسي استان.‏
چ – هر نوع مدارك ديگري كه در فرم تقاضاي پروانه اشتغال اشخاص حقوقي تعيين و مقرر شده باشد.‏
تبصره- تغييرات اساس‌نامه يا تركيب مديران بايد ظرف حداكثر يك ماه به مرجع صادركننده پروانه اشتغال اطلاع داده شود و در صورتي كه تغييرات مذكور به موقع اطلاع داده نشود و يا مديراني كه داراي پروانه اشتغال شخص حقيقي مي‌باشند از مديريت شخص حقوقي خارج شوند، وزارت مسكن و شهرسازي مي‌تواند حسب مورد پروانه اشتغال مديران يا شخصيت حقوقي يا هر دو را لغو كند.‏
ب – حدود صلاحيت و ظرفيت اشتغال
ماده 11- پروانه اشتغال به كار مهندسي در چهار درجه پايه (3)، پايه (2)، پايه (1) و ارشد صادر مي‌شود. براي متقاضيان پروانه اشتغال، با داشتن سوابق تجربي يا كارآموزي به ميزان مندرج در ماده (5) پروانه اشتغال پايه (3) صادر مي‌شود. جهت ارتقاء از پايه (3) به پايه (2) داشتن (4) سال و از پايه (2) به پايه (1)، (5) سال و از پايه (1) به ارشد (6) سال سابقه كار حرفه‌اي در پايه قبلي و موفقيت در آزمون مربوط ضروري است.‏
تبصره 1- اشخاصي كه در حال حاضر داراي پروانه اشتغال به كار مهندسي در رشته‌هاي اصلي مي‌باشند و يا با داشتن سوابق كار بيشتر از ميزان مندرج در ماده ‏(5) اين آئين‌نامه، متقاضي دريافت پروانه اشتغال هستند، چنانچه ظرف يك سال از تاريخ ابلاغ اين آئين‌نامه جهت تعويض يا دريافت پروانه اشتغال مراجعه نمايند، با احتساب سنوات تجربه حرفه‌اي طبقه‌بندي و بدون آزمون در يك درجه پائين‌تر قرار خواهند گرفت و در صورتي كه بعد از ضرب‌الاجل مذكور مراجعه نمايند درجه پروانه اشتغال با توجه به سنوات تجربه حرفه‌اي و موفقيت در آزمون هريك از درجات مذكور تعيين خواهد‌‌شد.‏
تبصره 2- در ظرف يك سال موضوع تبصره (1) اين ماده جهت انطباق اشخاص به درجه مهندسي ارشد، شوراي مركزي سوابق و شرايط متقاضيان را بررسي و پس از تأييد صلاحيت حرفه‌اي، آنها را جهت اخذ درجه مهندسي ارشد به وزارت مسكن و شهرسازي معرفي مي‌كند. اشخاص مذكور مي‌توانند تا سير تشريفات مذكور، با اخذ پروانه اشتغال پايه (1) به كار خود ادامه دهند.‏
پس از پايان مهلت مذكور، انطباق درجه متقاضيان مهندسي ارشد يا احراز درجه مذكور نيز تابع شرايط عمومي مندرج در اين آئين‌نامه خواهد بود.‏
تبصره 3- وزارت مسكن و شهرسازي موظف است با توجه به تعداد متقاضيان هر درجه و رعايت تناسب موردنياز جامعه به آن، به طور مستمر در فواصل زماني معين نسبت به برگزاري آزمون‌هاي مربوط اقدام كند.‏
تبصره 4- تعيين حدود صلاحيت و ظرفيت اشخاص حقوقي كه به وسيله سازمان برنامه و بودجه تشخيص صلاحيت و تعيين ظرفيت شده يا مي‌شوند، مطابق دستورالعملي خواهد بود كه به طور مشترك توسط وزارت مسكن و شهرسازي و سازمان برنامه و بودجه تهيه و ابلاغ مي‌شود.‏
ماده 12- به منظور تعيين حدود صلاحيت و ظرفيت اشتغال دارندگان پروانه اشتغال در مهندسي ساختمان، فعاليت‌هاي مهندسي براساس پيچيدگي عوامل و حجم كار به چهار گروه «الف»، «ب»، «ج» و «د» تقسيم مي‌شود.‏
تبصره- براي تعيين فعاليت‌هاي مهندسي در بخش ساختمان، ساختمان‌ها به چهار گروه به ترتيب زير تقسيم مي‌شوند:‏
گروه «الف» با مقياس كاربري محله (1) تا (2) طبقه ارتفاع از روي زمين يا حداكثر زير بناي (600) مترمربع.‏
گروه «ب» با مقياس كاربري ناحيه (3) تا (5) طبقه ارتفاع از روي زمين يا حداكثر زير بناي (2000) مترمربع.‏
گروه «ج» با مقياس كاربري منطقه (6) تا (10) طبقه ارتفاع از روي زمين يا حداكثر زير بناي (5000) مترمربع.‏
گروه «د» با مقياس كاربري شهر بيش از (10) طبقه ارتفاع از روي زمين يا بيش از ‏(5000) مترمربع.‏
تبصره 2- تهيه طرح معماري و انجام محاسبات سازه و همچنين نظارت معماري و نظارت سازه براي تمام گروه‌هاي ساختماني مندرج در تبصره (1) اين ماده الزامي و به شرح جدول موضوع اين ماده مي‌باشد.
طبقه‌بندي صلاحيت براي هريك از گروه‌هاي ساختمان در محل‌هايي كه مهندس معمار يا عمران به تعداد كافي نباشد طبق نظر وزارت مسكن و شهرسازي حسب مورد از خدمات مهندسي رشته‌هاي مرتبط يا رشته‌هاي ديگر يا كاردان‌هاي داراي صلاحيت استفاده مي‌شود.‏
تبصره 3- گروه‌بندي ساير فعاليت‌هاي مهندسي موضوع قانون و همچنين تعيين حدود صلاحيت ساير دارندگان پروانه اشتغال به موجب دستورالعملي كه به وسيله وزارت مسكن و شهرسازي تهيه و ابلاغ مي‌شود تعيين مي‌گردد.‏
ماده 13- ظرفيت اشتغال دارندگان پروانه اشتغال در رشته‌هاي مختلف و در هر استان به پيشنهاد نظام مهندسي استان و تصويب وزارت مسكن و شهرسازي تعيين مي‌شود.‏
تبصره- دارندگان پروانه اشتغال و كليه مراجع صادر كننده پروانه ساختمان و ساير مجوزهاي مربوط موظفند حدود صلاحيت و ظرفيت اشتغال مندرج در پروانه اشتغال را رعايت نمايند.‏
ماده 14- حدود صلاحيت دارندگان پروانه اشتغال شخص حقوقي در رشته و تخصص مورد تقاضا از طريق بررسي و ارزيابي سوابق شخص حقوقي طبق دستورالعمل صادر شده توسط وزارت مسكن و شهرسازي صورت خواهد گرفت و در مواردي كه نقشه‌هاي تسليمي به شهرداري‌ها و ساير مراجع صدور پروانه ساختمان و تفكيك اراضي توسط اشخاص حقوقي امضاء و يا تعهد نظارت مي‌شود بايد برحسب الزامي بودن هريك از موارد، تهيه طرح معماري و نظارت بر اجراي آن، انجام محاسبات سازه و نظارت بر اجراي آن، تهيه طرح‌هاي تأسيسات مكانيكي و برقي و نظارت بر اجراي آن‌ها و نظاير آن و نقشه‌ها و محاسبات فني توسط مهندسان داراي پروانه اشتغال تهيه، امضاء و يا تعهد نظارت شود.‏
ماده 15- در مورد شركت‌هاي دولتي و وابسته به دولت، موسسات و نهادهاي عمومي غيردولتي به استثناي شهرداري‌ها كه به طور قانوني وظيفه تهيه و يا تأييد نقشه و انجام كارهاي اجرايي ساختماني به عهده آنها مي‌باشد و اقدام به تأسيس واحدهاي سازماني فني خاص، چه در مركز و چه در هريك از نقاط مختلف كشور براي انجام اين قبيل امور نموده باشند، مشروط بر اين كه تشكيلات سازماني آنها به تصويب مراجع صلاحيتدار رسيده و مسؤول واحد فني آنها داراي پروانه اشتغال شخص حقيقي باشد، با ارائه مدارك و مجوز‌ها و مصوبات مراجع صلاحيتدار براي هريك از واحدهاي سازماني فني تابع آنها به ترتيب مقرر در اين آئين‌نامه پروانه اشتغال شخص حقوقي صادر خواهد شد.‏
ماده 16- مسؤوليت صحت طراحي و محاسبه، اجرا، نظارت و نظاير آن به عهده مديرعامل يا رئيس مؤسسه و در مورد اشخاص موضوع ماده (15) اين آئين‌نامه به عهده مسؤولان واحدهاي فني مربوط كه داراي پروانه اشتغال شخص حقيقي بوده و به امضاي آنها رسيده است خواهد بود و اين مسؤوليت قائم به شخص امضاءكننده بوده و با تغيير سمت وي، ساقط نخواهد شد. همچنين امضاي وي رفع مسؤوليت مهندس طراح، محاسب و ناظر كه در رشته مربوط امضاء يا تعهد نظارت كرده‌اند نخواهد بود.‏
ماده 17-‏ با توجه به اصلاحيه تبصره (1) ماده (1) قانون نظامي صنفي ـ مصوب 1368 ـ تعاملات مراجع ذيصلاح در خصوص اشخاص حقوقي شامل شركت‌هاي ساختماني، شركت‌هاي
تأسيساتي و تجهيزاتي و شركتهاي مهندسان مشاور و شركت‌هاي خدمات مهندسي و ساير مؤسساتي كه ارائه خدمات و فعاليت آنها مستلزم داشتن پروانه اشتغال مي‌باشد، و همچنين پاسخگويي به مسايل صنفي آنها با نظام مهندسي استان است كه وفق دستورالعمل وزارت مسكن و شهرسازي عمل خواهد نمود.‏
كليه اشخاص حقيقي و حقوقي غير ايراني جهت انجام خدمات موضوع قانون، ‏ضمن رعايت ماده18- ساير قوانين و مقررات مربوط و احراز كليه شرايط مقرر در مورد اشخاص حقيقي و حقوقي ايراني بايد پروانه اشتغال موقت از وزارت مسكن و شهرسازي دريافت دارند.‏ ‏در پروانه اشتغال موقت مدت اعتبار، صلاحيت متقاضي و ساير شرايط حسب مورد بايد درج شود.‏
ماده 19- امضاي مجاز اشخاص حقيقي و حقوقي ذيل نقشه‌ها و اسناد تعهدآور همراه با مهري خواهد‌بود كه در آن نام كامل و شماره پروانه اشتغال و شماره عضويت نظام مهندسي، رشته و كد‌اقتصادي درج شده باشد.‏
ماده 20- براي متقاضياني كه در بيش از يك رشته داراي شرايط اخذ پروانه اشتغال مي‌باشند يا بعداً صلاحيت جديد كسب نمايند فقط يك پروانه اشتغال صادر مي‌شود و در پروانه اشتغال مذكور رشته‌ها و تخصص‌هايي كه دارنده پروانه اشتغال صادر مي‌شود و در پروانه اشتغال مذكور رشته‌ها و تخصص‌هايي كه دارنده پروانه اشتغال در آن تعيين صلاحيت شده است با قيد تاريخ احراز و ظرفيت اشتغال آنها درج خواهد شد.‏
ماده 21- وزارت مسكن و شهرسازي مي‌تواند، در مورد تمامي يا بعضي از رشته‌ها و تخصص‌ها صدور يا تجديد يا تمديد پروانه و همچنين ارتقاي پايه مهندسي را موكول به گذراندن آزمون‌هاي عمراني و تخصصي نمايد.‏
ماده 22- پروانه اشتغال براي مدت سه سال در سراسر كشور، در رشته و تخصص تعيين شده معتبر است. وزارت مسكن و شهرسازي مكلف است در صورت درخواست متقاضي و دارا بودن شرايط لازم ظرف يك ماه نسبت به تجديد يا تمديد پروانه اشتغال اقدام و در صورت رد تقاضا يا وجود نواقص، مراتب را به طور كتبي با ذكر دلايل به متقاضي اعلام نمايد. تاريخ تجديد يا تمديد پروانه اشتغال بايد در محل مخصوصي از متن پروانه اشتغال درج شود.‏
تبصره 1- در صورتي كه اعتبار يك يا بعضي از مدارك لازم جهت صدور يا تجديد يا تمديد پروانه اشتغال محدود به مدت معيني كمتر از (3) سال باشد، در اين صورت مدت اعتبار پروانه اشتغال با توجه به محدوديت‌هاي زماني مدارك مذكور تعيين و درج خواهد شد.‏
تبصره 2- در صورتي كه دارنده پروانه اشتغال بخواهد در خارج از محدوده استاني در نظام مهندسي استان آن عضو است،‌ از پروانه اشتغال خود استفاده نمايد، مكلف است مراتب را به طور كتبي به اطلاع نظام مهندسي استان هر دو استان برساند.‏
ماده 23- در موارد زير پروانه اشتغال حسب مورد فاقد اعتبار شناخته شده و يا اعتبار آن معلق يا اساساَ ابطال خواهد شد:‏
الف – فوت دارنده پروانه اشتغال.‏
ب – حجر دارنده پروانه اشتغال تا زماني كه رفع حجر نشده باشد.‏
پ – عدم تمديد يا تجديد يا عدم پرداخت وجوه و عوارض مقرر ظرف مدت يك ماه از تاريخ انقضاي مهلت.‏
ت – محكوميت قطعي دارنده پروانه اشتغال به مجازاتي كه كيفر تبعي آن محروميت از حقوق اجتماعي باشد تا انقضاي مدت محروميت از حقوق اجتماعي.‏
ث – در صورتي كه دارنده پروانه اشتغال به موجب رأي قطعي شوراي انتظامي استان يا شوراي انتظامي نظام مهندسي محكوم به محروميت از كار شود، در مدت محروميت از كار.‏
ج – تصميم وزير مسكن و شهرسازي در صورت عدم توجه به ابلاغيه‌ها و اطلاعيه‌ها قانوني وزارت مسكن و شهرسازي.‏
چ – قطع عضويت از نظام مهندسي استان يا اخراج از آن.‏
ح – انحلال يا فقدان شرايط لازم در خصوص اشخاص حقوقي.‏
تبصره- دارنده پروانه اشتغال در مدتي كه پروانه اشتغال او فاقد اعتبار شده يا اعتبار آن معلق شده است، حق استفاده از پروانه اشتغال را جز براي ادامه كارها و مسؤوليت‌هايي كه قبل از آن به عهده گرفته است (آن هم مشروط به رعايت مقررات و رفع تخلفات موجود) نخواهد داشت.‏
ماده 24- چنانچه پروانه اشتغال مفقود شود، صاحب پروانه اشتغال مي‌تواند تقاضاي صدور المثني بنمايد و مرجع صادركننده موظف خواهد بود پس از انقضاي مدت سه ماه از تاريخ تقاضا، در صورتي كه يابنده آن را به مرجع مذكور ارسال ننموده باشد، نسبت به صدورالمثني اقدام نمايد.‏
ماده 25- با توجه به ماده (1287) قانون مدني، پروانه اشتغال يك سند رسمي دولتي است و كليه آثار و تبعات اسناد رسمي را دارا است.